Landelijke dag 10 mei 2003 - Presentatie W Stegink
Gesprek met drager van CRT-pacemaker
Mevrouw Damen is patiënte van dr. Kirchhof. Zij kreeg een CRT-pacemaker geïmplanteerd en dr. Kirchhof vraagt naar haar ervaringen voor en na de implantatie.
Wat waren uw klachten voor de implantatie?
"Eigenlijk de bekende klachten van hartfalen: geen energie, ik voelde me niet lekker, zat niet lekker in mijn vel. Daar ben ik toen mee naar de huisarts gegaan, dat is alweer negen jaar geleden."
Kon u in één keer de trap oplopen?
"Nee, dat moest in fases. Ik moest steeds even stilstaan."
Trad er verbetering op door het gebruik van medicijnen?
"Weinig, het ging pas echt beter met de pacemaker."
Aangezien u een geleidingsprobleem heeft, kwam u in aanmerking voor de CRT-pacemaker. Hoe was uw reactie?
"Ik vond het een gek idee dat ik een pacemaker moest. Ik had immers geen ritmestoornissen. Aan het idee moest ik wel wennen maar binnen een paar weken heb ik toch beslist om het te doen. Het kon alleen maar beter worden."
Is de implantatie mee- of tegengevallen?
"Het viel mij mee. U had gezegd dat het wel acht uur kon duren, maar het was in vier uur klaar. Ik moest goed stilliggen en heb naar de muziek geluisterd, het was prima. Ik heb ook geen klachten gehad van de operatie."
Wat merkte u de eerste dagen na de implantatie?
"Ik merkte zelf eigenlijk niet zo veel maar het viel mijn huisgenoten meteen op dat ik meer energie had. Doordat het hart weer synchroon klopte, ging het meteen beter. Later merkte ik ook zelf dat ik niet meer zo vermoeid en kortademig was."
Komt u nu wel die trap weer op?
"Gemakkelijk, en mijn conditie blijft nog steeds goed. Het effect neemt niet af in de loop der tijd."
Waren de operatie en de bezoeken daarna aan het ziekenhuis de moeite waard?
"Zeer zeker, het is allemaal goed verlopen."
Vervolgens kreeg de zaal de gelegenheid om vragen te stellen over de CRT-pacemaker aan mevrouw Damen of dr. Kirchhof.
Heeft u de pacemaker met drie draden?
Mevrouw Damen: "Ja, en na wat ik vandaag heb gehoord, realiseer ik me pas hoe moeilijk dat is geweest. Ik krijg steeds meer bewondering voor dr. Kirchhof."
Is de kans op trombose groter bij een pacemaker met drie draden?
Dr. Kirchhof: "Op het moment dat een vreemd materiaal door een ader wordt gevoerd, is er altijd een kans op trombose. Ook is het mogelijk dat het lichaam het materiaal niet verdraagt en afstoot. De kans op trombose neemt inderdaad iets toe naarmate er meer draden door één bloedvat gaan. De relatie tussen de diameter van het bloedvat en de dikte van de draden is wel van belang. Theoretisch gezien is de kans op trombose bij drie draden dus groter dan bij twee draden. Toch is de kans heel klein, ik heb het zelf nog nooit meegemaakt. Overigens gaat er bij een tweedradige pacemaker wel eens een draad stuk. Er wordt dan een draad bijgeplaatst en de oude draad blijft zitten. Dan zitten er ook drie draden in de ader. Het komt dus vaker voor."
Heeft de voorgeschiedenis van een hartpatiënt invloed op het resultaat van de pacemaker?
Dr. Kirchhof: "Mevrouw Damen heeft een ontsteking aan de hartspier gehad of een virus, dat weten we niet precies. In ieder geval is haar linker geleidingsbundel uitgevallen. Mevrouw Damen heeft geen hartinfarct gehad, dat is wel zeker. Iemand die een paar hartinfarcten heeft gehad, heeft wel wat minder kans op succes. Door een hartinfarct sterft een deel van de spiercellen van het hart af en wordt vervangen door bindweefsel, zoals bij een litteken. Spierweefsel kan zich goed samentrekken maar bindweefsel niet, ook niet met hulp van een pacemaker. Bij mevrouw Damen is al het spierweefsel nog in tact en mede daardoor werkt de CRT-pacemaker bij haar heel goed. Als een patiënt een hartinfarct heeft gehad, is de plaats hiervan heel bepalend voor het succes. Zit het bindweefsel op een cruciale plaats voor het samentrekken, dan heeft de pacemaker weinig invloed. Het resultaat hangt dus af van de specifieke situatie van de patiënt."
Is er bij zo'n langdurige operatie een verhoogde kans op infecties?
Dr. Kirchhof: "De kans is klein maar niet nul. De kans neemt inderdaad toe naarmate het langer duurt, maar de kans is nog steeds heel klein. Uiteraard nemen we de nodige maatregelen om infecties te voorkomen, we geven preventief antibioticum en werken in een steriele omgeving."
Mevrouw Damen, hoe bent u omgegaan met de psychische belasting?
Mevrouw Damen: "Ik heb mijn keuze voor deze pacemaker niet ervaren als psychische belasting. Ik ben daar vrij nuchter in: als het nodig is, dan is het nodig."
Dr. Kirchhof vult aan: "Een adequate voorlichting is natuurlijk heel belangrijk. Voordat u ja of nee zegt tegen een pacemaker, moet u zorgen dat u op al uw vragen antwoord heeft. Alleen dan kunt u de risico's afwegen. Ook al denkt u 'mijn cardioloog heeft het beste met mij voor', dan nog moet u zorgen dat u weet waar u aan begint. Anders kan er een psychische belasting ontstaan bij een teleurstelling."
Ik heb een CRT-pacemaker en de implantatie viel ook bij mij mee maar het gewenste resultaat bleef uit. Ik heb cardiomyopathie, kun je dan minder effect verwachten?
Dr. Kirchhof: "Cardiomyopathie is een moeilijk woord voor een ziek hart. Je kunt niet van tevoren stellen dat je daarmee minder slagingskans zou hebben. Waarschijnlijk heeft uw cardioloog de indruk gehad dat er een reële kans van verbetering zou zijn, anders was de implantatie niet uitgevoerd. Maar helaas kunnen wij nooit garanties geven. We maken een inschatting op basis van een aantal factoren, leggen die aan u voor en vervolgens beslist de patiënt. U heeft de pech dat zelfs met de nieuwste technieken geen verbetering optreedt. Het is goed dat u dit hier meldt, dan beseffen mensen in de zaal dat er geen 100% kans op baat is. Het is een techniek in ontwikkeling."
Dezelfde heer vraagt: Ik zit bij de klasse-indeling op de grens van 2 en 3. Zou het zo kunnen zijn dat ik meer verbetering ga ondervinden als mijn conditie achteruit gaat?
Dr. Kirchhof: "Het zou kunnen dat u er in de toekomst meer baat bij heeft. Inderdaad omdat uw hart minder kan worden maar ook omdat onze ervaring op dit gebied toeneemt en de systemen steeds beter worden. Ons vak ontwikkelt zich zo snel dat de therapievorming in de cardiologie over vijf jaar volledig is vernieuwd."